.
Amfetamin, amfetamin diýlip hem bilinýär, ünsüň ýetmezçiligi giperaktiwliginiň bozulmagyny, narcolepsiýany we semizligi bejermek üçin ulanylýan merkezi nerw ulgamynyň gyjyndyryjysydyr."Amfetamin" alfa - metilfenetilaminden alnan at.Amfetaminler 1887-nji ýylda L-dioptera we dekstroampetamin atly iki sany enantiomer görnüşinde tapyldy.Has takygy, amfetamin belli bir himiki serişdäni aňladýar.Amfetaminiň iki enantiomerine deň bolan jyns taýdan arassa amin görnüşi (erkin esas): deň mukdarda L-amfetamin we dekstroampetamin bilen arassa amin görnüşi.Şeýle-de bolsa, amfetamin termini proporsional amfetamin enantiomerleriniň ýa-da islendik izomeriň birleşmesini aňlatmak üçin ulanylýar.Amfetaminler geçmişde burun dykylmagyny we depressiýany bejermek üçin ulanylýar.Lukmançylyk däl maksatlar üçin amfetaminler fiziki güýçlendiriji, nootropikler, afrodiziaklar we eforiki dermanlar hökmünde hem ulanylýar.Amfetaminler köp ýurtda kanuny reseptli derman.Şeýle-de bolsa, amfetaminleriň hususy paýlanyşy we saklanylmagy, lukmançylyk däl maksatlar üçin ulanylmagynyň ähtimallygynyň ýokarydygy we saglyga aç-açan howp salýandygy sebäpli bikanun hasaplanýar.
Amfetaminler üçin ulanylan ilkinji derman Benzedrin boldy.Häzirki wagtda derman amfetaminleri aşakdaky görnüşlerde bar: rasemiki amfetamin, Adderall, dekstroampetamin ýa-da deslapky derman lizin mezilat.Amfetaminler katekolamin neýrotransmitterlerine, norepinefrine we dopaminlere täsir edip, amin reseptorlaryny (TAAR1) işjeňleşdirýär we şeýlelik bilen beýnide monoamin neýrotransmitterleriň we neýrotransmitterleriň işjeňligini ýokarlandyrýar.
Lukmançylyk dozalarynda amfetaminler keýpiň we ýerine ýetiriş funksiýasynyň üýtgemegine sebäp bolup biler, meselem, şadyýanlygyň ýokarlanmagy, libidonyň üýtgemegi, oýanmagyň ýokarlanmagy we beýnide ýerine ýetiriji funksiýanyň ewolýusiýasy.Amfetaminler tarapyndan üýtgedilen fiziologiki jogaplar reaksiýanyň wagtynyň azalmagyny, ýadawlygy azaltmagy we myşsalaryň çydamlylygyny ýokarlandyrmagy öz içine alýar.Amfetaminleriň lukmançylyk dozasynyň çäginden has köp iýilmegi beýniniň we rabdomiýoliziň ýerine ýetiriji işiniň bozulmagyna sebäp bolup biler, amfetaminleriň lukmançylyk dozasynyň çäginden has uzakda kabul edilmegi, neşekeşlige we amfetaminleriň lukmançylyk dozasyndan has uzakda iýmitlenmegine sebäp bolup biler. akyl hassalygyna sebäp bolup biler (meselem, aldaw, paranoýa).Şeýle-de bolsa, amfetaminleri lukmançylyk dozalarynda uzak wagtlap iýmek bu kesellere sebäp bolmaýar.Lezzet almak üçin alynýan amfetaminler köplenç lukmançylyk dozasyndan ýokary bolup, örän çynlakaý we kämahal zyýanly täsirleri bolýar.